Anadolu Ajansının (AA) “İsrail’in Gazze’deki Soykırımının 1. Yılı” başlıklı evrakının sekizinci haberinde Filistin devletinin memleketler arası tanınırlığını artıran kararlar derlendi. Memleketler arası hukuk uzmanı Dr. Shahd Hammouri, konuya ait AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
İsrail’in 7 Ekim’den bu yana Gazze Şeridi’ne düzenlediği akınlarda yaklaşık 17 bini çocuk, 11 bin 378’i bayan olmak üzere 41 bin 825 Filistinli öldü, 96 bin 910 kişi yaralandı.
Saldırılar her geçen gün şiddetini artırarak devam ederken, giderek artan sayıda ülke ise Filistin devletini tanıdığını duyurdu.
Filistin’in devlet olarak tanınması, yalnızca müzakere masasında Filistinlilere daha fazla siyasi güç sağlayan değerli bir sembolik jest değil, tıpkı vakitte İsrail’e “eylemlerini bu formda sürdüremeyeceğine” dair verilen kıymetli bir sinyal olarak da görülüyor.
Uluslararası tanınma tek başına alandaki gerçekleri çabucak değiştiremeyecek olsa da global siyasette gelecekteki müzakereleri ve daha geniş barış sürecini etkileyebilecek kıymetli bir değişime de işaret ediyor.
FİLİSTİN’İ TANIYAN ÜLKE SAYISI
İspanya, Norveç, İrlanda, Slovenya, Ermenistan, Bahamalar, Trinidad ve Tobago, Jamaika ve Barbados’un tanıma kararının akabinde, Filistin devletini tanıyan ülke sayısı 146’ya yükseldi.
Saldırılar devam ederken Filistin devletini daha fazla ülke tarafından tanınması, Filistin’in egemenliği ve kendi bahtını tayin hakkı için uzun müddettir devam eden gayrette “dönüm noktası” olarak bedellendiriliyor.
BÜYÜYEN GLOBAL DESTEK
Paris’ten Madrid’e, Stockholm’den Londra’ya kadar “Özgür Filistin” sloganlarıyla yankılanan sokaklarda halk, hükümetlerinden Filistin devletini tanımasını talep etti.
Gazze’deki mevcut durum ve halkın reaksiyonu “iki devletli çözüm” davetlerini ağırlaştırıp çeşitli ülkelerin Filistin’in tanınması konusundaki tavırlarını tekrar gözden geçirmelerine yol açtı.
Bu yıla kadar İzlanda ve İsveç hariç Batı Avrupa ülkeleri tarafından tanınmayan Filistin’in, Avrupa Birliği (AB) içinden İspanya, Slovenya ve İrlanda ile NATO üyesi Norveç tarafından tanınmış olması, Avrupa’da İsrail için dengelerin değiştiği sinyalini verdi.
İspanya, Norveç ve İrlanda da 28 Mayıs’ta, Slovenya ise 4 Haziran’da Filistin’i resmen tanıma kararı alırken, Ermenistan 21 Haziran’da Filistin’i tanıdığını duyurdu.
İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, kararı “tarihi” olarak nitelendirerek, bunun “Filistin devletini tanımak yalnızca tarihi bir adalet sıkıntısı değil, birebir vakitte barışa ulaşmak için bir gerekliliktir.” yorumunu yaptı.
İrlanda ise tanıma kararının “Filistin halkının kendi mukadderatını tayin etme hakkı” doğrultusunda alındığını vurguladı.
Nisan ve mayıs aylarında Bahamalar, Trinidad ve Tobago, Jamaika ve Barbados’un da Filistin’i tanıyan ülkeler listesine katılmasıyla Filistin devletine yönelik memleketler arası takviye perçinlendi.
Latin Amerika ülkesi Kolombiya ise Gazze’de Filistin halkına yönelik devam eden atakları münasebet göstererek İsrail ile diplomatik ilgileri kesmesinin akabinde Cumhurbaşkanı Gustavo Petro, Ramallah’ta ülkesinin büyükelçiliğinin açılması için talimat verdi.
DAHA FAZLA ÜLKE TANIYABİLİR
Daha fazla ülke Filistin’i tanıyabilir
Avrupa’da Filistin’i tanıma dalgasının devam etmesi bekleniyor. İsrail’e silah tedarik etmesiyle sıklıkla eleştirilen Fransa, Filistin’i tanımanın artık bir “tabu” olmadığını belirtirken, Malta, Lüksemburg, Belçika ve Finlandiya da “doğru vakit geldiğinde” Filistin’i tanımaya hazır olduklarını bildirdi.
Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb, Filistin’in tanınması için Orta Doğu’da barışı teşvik etmek için stratejik olarak gerçek vaktin seçileceğini aktarırken, Belçika Dışişleri Bakanı Hadja Lahbib de yaptığı açıklamalarda sıklıkla “bunun sırf sembolik olmasını istemedikleri için yanlışsız şartların beklendiğini” belirtiyor.
Lüksemburg Dışişleri Bakanı Xavier Bettel de Filistin’in tanınmasının “manevi dayanaktan fazlası olması gerektiğini” tabir ederken, şimdi tanıma kararı almamış ülkeleri “koordine olup manalı bir harekette bulunmaya” çağırdı.
Diğer yandan, Filistin devletinin kurularak “iki devletli çözümün” uygulanması için de memleketler arası uğraşlar da sürüyor.
İspanya konut sahipliğinde 13 Eylül’de bir ortaya gelen Müslüman ve Arap ülkelerinin üst seviye temsilcileri milletlerarası topluma, Orta Doğu’da “iki devletli tahlilin uygulanmasını sağlamak için yol haritası belirleme” davetinde bulundu.
İSRAİL ENGELLEMEYE ÇALIŞTI
Filistin’in milletlerarası tanınırlığı artarken, İsrail ise tanıma kararı alan ülkeleri gaye gösterdi.
İsrail Dışişleri Bakanı Yisrael Katz, Filistin’in tanımanın “İsrail’in egemenliğine bir hücum ve güvenliğine yönelik bir tehdit teşkil ettiğini” savunarak, İspanya, İrlanda ve Norveç’teki büyükelçilerini geri çağırma kararı aldı.
Norveç’in Filistin nezdindeki diplomatik temsilcilerinin İsrail’deki akreditasyonunu da iptal eden İsrail idaresi, kararın Norveç hükümetinin son devirde attığı “İsrail zıddı ve tek taraflı adımlara” cevap niteliğinde olduğunu bildirdi.
İsrail hükümetinin İspanya’nın Kudüs Konsolosluğunun 1 Haziran’dan itibaren Filistinlilere hizmet vermeyi sonlandırmasını istemesi de reaksiyon yaratmış ve İspanya tarafından İsrail makamlarına, “İspanya’nın, Kudüs konsolosluğunun olağan faaliyetlerine yönelik rastgele bir kısıtlamayı reddettiğini’ içeren bir nota gönderildi.
İspanya’nın Doğu Kudüs’teki konsolosluğuyla işgal altındaki Batı Şeria’da ikamet eden Filistinliler ortasındaki kontağın “İsrail’in ulusal güvenliğine tehdit olacağı” argümanında bulunan Katz, İspanya’nın Doğu Kudüs’teki konsolosluğuna getirilen kısıtlamaların kaldırılmasına ait talebini reddetti.
“İsrail’in egemenliğini baltalayanlar karşısında sessiz kalmayacağını” söyleyen Katz, ayrıyeten bu ülkeleri aldıkları karardan geri adım atmaya çağırdı.
İsrail Maliye Bakanı Bezalel Smotrich ise “müzakereler olmaksızın memleketler arası tanınma arayışında olan Filistin liderliğine karşı cezalandırıcı bir tedbir olarak” Filistin’in vergi gelirlerinden 35 milyon doların kesilmesi talimatı verdi.
BM’YE TAM ÜYELİK YOLDA
Filistin devletinin milletlerarası tanınırlığı güçlenmeye devam ederken, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu ve Güvenlik Kurulu, Filistin’in statüsüne ait tartışmaların odak noktası oldu.
BM’de Batı Şeria merkezli Filistin İdaresi tarafından temsil edilen Filistin devleti, 2012’de BM Genel Kurulu tarafından fiilen tanınan bir devlet statüsü alarak üye olmayan gözlemci devlet olarak kabul edildi.
O tarihten beri tam üyelik arayışında olan Filistin’in BM Kaidesinin 4. Unsurunda belirtilen üyelik kriterlerini karşıladığını onaylayan karar, Genel Kurul’da 10 Mayıs’ta ezici çoğunlukla kabul edildi.
Oylamada 143 ülke lehte oy kullanırken, 9 ülke aleyhte oy kullandı ve 25 ülke de çekimser kaldı.
Karar her ne kadar Filistin’e tam üyelik manasına gelmiyor olsa da Güvenlik Kurulu’nu Filistin’in talebini “olumlu formda yine değerlendirmeye” çağırması ve Filistin’in kendi bahtını tayin etmesine yönelik yaygın memleketler arası takviyenin altını çizmesi açısından değerli bir adım olarak değerlendirildi.
YASA DIŞI İŞGAL BİR KERE DAHA BELGELENDİ
İsrail’in bir yandan Gazze’yi bombalarken öteki taraftan Batı Şeria’da yasa dışı işgaline devam etti.
Lahey merkezli Milletlerarası Adalet Divanı’nda (UAD) görülen ve Türkiye’nin de müdahil olduğu davada çıkan kararda İsrail’in Filistin topraklarındaki işgalinin hukuka muhalif olduğu vurgulanırken tıpkı vakitte işgalin sona erdirilmesi gerektiği bildirildi.
İsrail’in sürdürdüğü işgal siyasetlerinin milletlerarası hukuka ters olduğunu bir sefer daha gösteren bu karar, Filistin halkının haklarının korunması açısından kritik bir adım olarak görüldü.
Karar, BM dahil birçok ülke tarafından desteklenirken, kelam konusu ülkeler İsrail’e “işgale son verme” daveti yaptı.
Halkta değişim yaşanırken, hükümetler duruşunu değiştirmedi
Hammouri, geçen bir yıl içinde halk nezdinde Filistin’e dayanağın büyümesine karşın “bir şeyleri değiştirme ayrıcalığına ve kapasitesina sahip insanlarda” birebir değişimin yaşanmadığını tabir ederek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Sorun da bu zati. Gençler ortasında büyüyor ve emekçi sınıfından beşerler ortasında büyüyor. İsrail’in yaptıklarının ne manaya geldiği, yerleşimci kolonizasyonunun ne olduğu, soykırımın ne olduğu ve Filistinlilerin kim olduğu konusu artık çok daha açık. Lakin asıl sorun şu ki, örneğin İngiltere’de milyonlarca insan sokağa çıktı, neredeyse her hafta en az 10 bin kişi sokağa çıkıyor. Tekrar de İngiltere’nin (hükümetin) tavrı katı bir formda tekrarlanıyor. İsrail’in kendini savunma hakkının yanında durmaktadır ki yeniden milletlerarası hukuk perspektifinden bakıldığında İsrail’in Filistin’e karşı kendini savunma hakkı yoktur. Memleketler arası Adalet Divanı da bunu söyledi. Binlerce defa söylendi ancak yeniden de siyasetçiler bunu tekrarlamaya devam ediyor.”
İsrail’e karşı daha sert adımlar atılmasına gereksinim olduğunu lakin ABD nedeniyle bunun mümkün olmadığını anlatan Hammouri, “Şu anda İsrail kendisini bile temsil etmiyor. ABD’nin Orta Doğu’daki jeopolitik pozisyonunu temsil ediyor. ABD’nin Orta Doğu siyasetleri için bir üs. ABD’nin İsrail’i destekleme kararları ne halkın görüşüne ne de milletlerarası hukukun görüşüne dayanıyor. Kararlar büsbütün jeopolitik ve ekonomik münasebetlere ve statükonun olduğu üzere kalmasına hizmet eden her şeye dayanılarak alınıyor.” sözlerini kullandı.