Kraliyet ailesinin servetinin pahası 28 milyar dolara ulaşıyor. Bu ölçünün 500 milyon dolarlık kısmını Kraliçe 2. Elizabeth’in ferdî serveti oluşturuyor.
Servetin içinde Kraliçe 2. Elizabeth’in hayata gözlerini yumduğu İskoçya’nın Aberdeenshire bölgesindeki Balmoral Kalesi de dahil, ferdî yatırımlar, atlar, pul koleksiyonu, mücevherler ve sanat yapıtları bulunuyor.
Kişisel servet, 2. Elizabeth’a annesi Elizabeth Bowes-Lyon’un 2002’deki vefatının akabinde kalmıştı.
2. Elizabeth’in bu serveti, artık rastgele bir veraset vergisinden muaf halde oğlu yeni Kral 3. Charles’a kalacak.
Tartışmalı bir mevzu olarak tekrar gündeme gelen bu vergi muafiyeti, 1993’te periyodun Başbakanı John Major tarafından “Kraliyetin eşsiz önemine” yapılan atıfla birlikte sağlanmıştı.
KRALİYETİN MÜLKLERİNİ YÖNETEN KURUM: CROWN ESTATE
Kraliyet ailesinin sahip olduğu malvarlığının büyük kısmı İngiliz devleti tarafından atanan bağımsız bir heyet tarafından yönetiliyor.
Crown Estate ismindeki ekonomik yapının denetim ettiği malvarlığının toplam bedeliyse, 19 milyar dolar civarında bulunuyor.
Bu malvarlıkları ortasında Londra’nın meşhur caddelerinden Regent Street’in tamamı, klasik at yarışlarının düzenlendiği Royal Ascot pisti yer alıyor.
AA muhabirine konuşan Financial Times gazetesinin kıdemli iktisat müellifi Andrew Hill, “Crown Estate, Kraliyete ilişkin şirketlerden oluşuyor. Monarşinin başında kim varsa teknik olarak Crown Estate’in de başında o bulunuyor. Monarşinin başındakine danışılabilir ancak Crown Estate’in en üst düzeyinde Kral ya da Kraliçe’nin rolü semboliktir” değerlendirmesinde bulundu.
Son olarak “Kraliçe 2. Elizabeth: Kraliyet iktisadının iç yüzü” başlıklı makale kaleme alan Hill, yaptığı araştırmaların sonucunda Kraliçe 2. Elizabeth’in kimi durumlarda “çok ince bir dokunuşla” fikirlerini komite üyelerine ilettiği bilgisine ulaştığını söyledi.
Hill, Kraliyetin sahip olduğu servetin devlet tarafından çok sıkı denetlendiğini ve taht sahibinin çok hudutlu bir esneklik hissesine sahip olduğunu tabir etti.
Bununla birlikte Crown Estate’den elde edilen gelirin yüzde 25’i, Kraliyet ailesinin masraflarının karşılanması için “Sovereign Grant” fonuna aktarılıyor.
Bu harcamalar ortasında mülklerin bakım masrafları, çalışanın fiyatları, kraliyet üyelerinin katıldığı programlar ve düzenlenen resepsiyonlar bulunuyor.
BBC’nin haberine nazaran, 2021’de Kraliyet üyeleri programlara 2 bin 300 resmi iştirak sağladı.
Crown Estate’in gelirlerinden geri kalan yüzde 75’lik hisse ise İngiliz Hazinesine gidiyor.
Kraliyetin sahip olduğu bir öteki kalem de İskoçya’da bulunan Crown Estate İskoçya’nın mülkleri.
İskoçya’daki servetin kıymetinin yaklaşık 590 milyon dolar civarında olduğu kaydediliyor.
CHARLES’IN BUCKİNGHAM SARAYI’NI SATMA YETKİSİ YOK
Crown Estate’in dışında kalan mülkler de servetin değerli bir kısmını oluşturuyor. Lancaster Dükü unvanını alacak olan Kral 3. Charles, bu unvan sayesinde 18 bin hektardan fazla bir topraktan de gelir ediyor.
Kral Charles’ın bir evvelki unvanı olan ve artık en büyük oğlu William’a geçen 1,3 milyar dolarlık bir servete karşılık gelen Cornwall Dükü unvanı da beraberinde yılda 20 milyon sterlin gelire denk düşüyor.
William’ın hissesine düşen bu mirasın içerisinde, Birleşik Krallık’taki en büyük organik besin markasının yanı sıra Transilvanya’da bulunan tabiat ile iç içe bir inziva merkezi de bulunuyor.
Unvanların dışında kalan mal varlıkları ortasında Buckingham Sarayı ve Kensington Sarayı da bulunuyor. Lakin kraliyetin bu yapılar üzerinde karar alma hakları da kısıtlı.
Yeni Kral 3. Charles yaklaşık 5 milyar dolar bedele sahip Buckingham Sarayı’nı satma yetkisine de sahip değil.
MONARŞİ AYKIRILARI KRALİYETE İLİŞKİN SERVETİN HALKA GERİ VERİLMESİNİ İSTİYOR
Birleşik Krallık’ta yaşayan monarşi karşıları, Kraliyet masraflarının vergi mükelleflerince karşılanmasının yıllardır gerçek olmadığını dillendiriliyor.
Bu hakların varılan mutabakat sonrasında monarşiye verildiği 1760’lı yıllardan bu yana süren tartışmada, cumhuriyet rejimi yanlıları krallığa ilişkin tüm malvarlığının halka geri verilmesi gerektiğini savunuyor.
Financial Times’dan Hill, milyonlarca sterlin bedelindeki Kraliyet harcamalarının gelecek periyotta de devam edeceğine inandığını belirtti.
Bununla birlikte Hill, son devirde artan tartışmalar ışığında, Kral 3. Charles periyodunda sarfiyatları kesintiye uğratmak için daha az sayıda işçinin çalışmasına ve Kraliyet üyelerinin harcamalarının devlet tarafından karşılanan kısmının azaltılmasına yönelik birtakım adımların atılabileceğini söyledi.
Royal Holloway Üniversite’sinden Prof. Pauline Maclaran da vergi ödeyen İngiliz vatandaşların mevcut durumu sorguladıklarına işaret ederek, “Gördüğümüz birçok tansiyon ve tenkit, monarşinin İngiliz vergi mükelleflerine çok fazla paraya mal olması ve gereğince kıymet getirmemesi” tabirlerini kullandı.
Monarşinin temsil ettiği kıymetleri ön plana koyarak ehemmiyetinin altını çizmek istediğini kaydeden Maclaran, bu halde geleneğin savunucusu konumunu vurguladığı değerlendirmesinde bulundu.
Prof. Maclaran, buna karşılık monarşiyi manasının genç kuşak üzerindeki kıymetinin azaldığına dikkati çekerek, monarşi yanlılarının daha çok yaşlı ve daha muhafazakar görüşlü şahıslardan oluştuğunu belirtti.
TURİZM GELİRLERİ
Kraliyetin marka pahasının turizm gelirlerini ne derece etkilediği de mevzuyla ilgili bir öbür temel soru olarak göze çarpıyor.
Monarşi yanlıları Kraliyetin klâsik kıymetinin ülke iktisadına tesirine vurgu yapıyor.
Brand Finance isimli şirket tarafından 2017’de bahisle ilgili yapılan son araştırmada, Kraliyetin İngiliz turizmine katkısının 640 milyon dolar olduğu tahlili yer almıştı. Fakat kraliyet üyelerinin güvenlik masraflarının Crown Estate’in dışında devlet tarafından karşılandığını belirten sivil toplum kuruluşu “Republic“, Kraliyetin korunma maliyetinin bile 345 milyon sterlin olduğunu argüman ediyor.
Uzmanlar, mevzuyla ilgili tartışmaların uzun bir müddet daha devam edeceğini öngörüyor.