Ekolojik Araştırmalar Derneği (EKAD), Dünya Doğayı Müdafaa Birliği’nin (IUCN) jenerasyonu tehlike altında çeşitler olarak kırmızı listesinde yer alan caretta caretta tipi deniz kaplumbağalarının Akdeniz’deki en değerli yuvalama alanları Belek-Denizkent, Manavgat-Kızılot, Kundu-Lara, Fethiye ve Adana-Yumurtalık’ta vazife yapıyor.
YUVALAR VE YAVRULAR KORUNUYOR
EKAD gönüllüleri, Belek Turizm Yatırımcıları Birliği (BETUYAB) takviyesiyle, Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü (DKMP) ile Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Tabiat Varlıkları Koruma Genel Müdürlüğü’ne bağlı yuvalama kumsallarında her yıl mayıs ayından eylül sonuna kadar kaplumbağa yuvalarının kaydı ve yavruların yuvadan çıkıp, denize ulaşmasını kayıt altına alıyor.
25 YILDA 38 BİN YUVA, 1,5 MİLYON YAVRU
Deniz Kaplumbağalarını İzleme ve Muhafaza Projesi’ni 1999 yılında başlattıklarını belirten EKAD Lideri Hacettepe Üniversitesi’nden Dr. Ali Fuat Canbolat, “Akdeniz’de kuşağı tehlike altındaki deniz kaplumbağalarının en büyük yuvalama alanı olan 30 kilometrelik Belek kumsalında 25 yıldır her yıl 4,5 ay kumsalda gönüllülerimiz vazife alıyor. Çeyrek asırlık bu süreçte toplamda 38 bin yuvadan 1,5 milyon yavru deniz kaplumbağası denizle buluştu” diye konuştu.
YUVA SAYISI BELEK’TE 3 BİN 300, KIZILOT’TA 2 BİNİ AŞTI
EKAD olarak bu yıl Yumurtalık, Lara-Kundu ve Fethiye bölgelerini eklediklerini belirten Dr. Canbolat, Kızılot’ta bu yıl 4’üncü, Belek kumsalında ise 26’ncı yıla girdiklerini açıkladı.
Fethiye ve Belek kumsalının Özel Etraf Müdafaa (ÖÇK) bölgesi olan 16 kilometrelik kısmında Tabiat Varlıkları Muhafaza Genel Müdürlüğü’nün dayanağıyla bu çalışmaları yürüttüklerini anlatan Dr. Canbolat, “Bu yıl 25 Nisan’da yuvalamalar erken başladı. Yuva sayısı, 2021 yılında kırdığımız rekora yakın düzeyde seyrediyor. Hatta şu an bile yuvalamalar tek tük devam ediyor ancak ağır halde yuvalardan yavru çıkışı yaşanan devirdeyiz. Kızılot’ta yuva sayısı 2 bin 50 civarında, Belek’te ÖÇK ve DKMP’ye bağlı iki alan var ve yuva sayısı 3 bin 300’ü geçtik. 2021’deki 3 bin 800 yuva rekoruna yakın bir sayı olmasını bekliyoruz” dedi.
25 YIL EVVELKİ YAVRULAR ERİŞKİN OLARAK DÖNMEYE BAŞLADI
Bu yıl yalnızca Belek değil, Türkiye’nin Akdeniz kıyılarındaki tüm yuvalama alanlarında yuva sayısında artış olduğuna dikkati çeken Dr. Canbolat, “Tabii ki ülke olarak, araştırmacılar olarak, sivil toplum örgütleri, özel dal ve bilhassa devletimizin takviyesiyle muhafaza yeterli yapılıyor ancak bu çalışmaların randımanını aslında biz yıllar sonra alacağız. Şu anda almamız kelam konusu değil.
Çünkü deniz kaplumbağalarının hayat hikayesi biraz değişik. Yani şu anda yuvadan çıkan yavru 20 yıl sonra erginliğe ulaşıyor ve yumurtadan çıktıkları kumsallara yuva yapmak için dönüyorlar. Yani bunun sonucunu 20 yıl sonra alacağız. 25-26 yıl evvel Belek’te başladık ve yavaş yavaş sonuçlarını alıyor olabiliriz lakin daha faal muhafaza prosedürleri yapılabilir. Lakin yuvalama popülasyonunda artış var” dedi.
KÜRESEL ISINMA YUVA SAYISINI ARTIRIYOR
Artışın muhafaza çalışmalarının harikalığına bağlı olmadığını anlatan Dr. Canbolat, “Küresel iklim değişikliği problemimiz var dünyaca. Akdeniz’de deniz suyu sıcaklığı son 20 yılda 1,5 dereceye yakın artmış. Yani bu iklim değişikliğinin Akdeniz’deki net göstergesi. Kuzey Afrika’da önemli deniz kaplumbağası popülasyonu vardı, Libya’da 20-25 yıl öncesine dair kolay bir raporda 100 bin civarında deniz kaplumbağasının yumurta bıraktığı söyleniyor.
Küresel iklim değişikliği ve sıcaklık artışının deniz kaplumbağaları üzerinde tesiri olduğuna inanıyorum. Ve bunun sonucu olarak da Kuzey Afrika popülasyonunun Türkiye ve Yunanistan kıyılarına, yani kuzeye gerçek yöneldiğini düşünüyorum. Mesela daha evvel hiç yuvalama olmayan İtalya kumsallarında birinci sefer geçen yıl 20 yuva oldu” diye konuştu.
EDİRNE VE ÇANAKKALE’DE YUVA TESPİT EDİLDİ
Deniz kaplumbağalarının 120 milyon yıldır yaşadığını, göç edebildikleri için iklim değişikliğine karşı hazır olduklarını lisana getiren Dr. Canbolat, “Son yıllarda Kuşadası, Çeşme civarında yuvalar tespit etmiştik. İşin daha ilginci, 4-5 yıl evvelki röportajımızda, ’20 yıl sonra deniz kaplumbağaları tahminen de Karadeniz’de yuva yapmaya başlayacak. Bu şaşırtan olmaz’ demiştim.
Çünkü deniz kaplumbağaları bu tıp iklim değişikliğine hazır. 120 milyon yıldır yaşayan canlılardan bahsediyoruz. Bizim üzere hazırlıksız yakalanmıyorlar. Şayet bir yerde sıcaklık arttıysa kendisine uygun alana göç edebilir.
Eskiden kampımızda çalışan, artık bakanlıkta misyonlu, Edirne’de çalışan öğrencim iki hafta evvel aradı, ‘Hocam burada iki deniz kaplumbağası yuvası var’ dedi. Bakın Edirne kıyılarında artık yuva kaydı gerçekleşti. Bunlar tek tük fakat bedelli bilgiler. Çanakkale’de kayıtları var” dedi.