Zongultak’taki Gökgöl Mağarası’nda farklı çeşitlerle ilgili çalışmalar yürüten, Binali Yıldırım Üniversitesi Biyoloji Kısmı Dr. öğretim üyesi Mert Elverici ile Kıbrıs Yaban Hayatı Araştırma Enstitüsünde vazifeli araknolog (örümcekleri ve akrepleri inceleyen zoolojinin alt kısmıyla ilgilenen bilim insanı) Kadir Boğaç Kunt, yeni bir canlı tipi keşfetti. Yeni cinse, “gammarus tumaf” ismi verildi.
Elverci ve Kunt, topladıkları kabuklular (crustacea) sınıfından çift ayaklılar ekibine ilişkin örnekleri, bu alanda uzman olan Ege Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Murat Özbek, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Dr. öğretim üyeleri İsmail Aksu ve Hazel Baytaşoğlu ile paylaştı.
Morfolojik ve moleküler incelemeler sonucunda kelam konusu canlıların dünyadaki öteki emsal cinslerden farklı, bilim topluluğu tarafından bugüne kadar tanımlanmamış yeni bir çeşit olduğu ortaya çıktı.
Uluslararası hakemli bir mecmuada yayımlanan makale ile yeni yangıç çeşidine, Türkiye Mağaracılık Federasyonu’na (TUMAF) ithafen, “gammarus tumaf” ismi verildi.
Prof. Dr. Murat Özbek’in de ortalarında yer aldığı takım, 2019’da da Mersin’in Anamur ilçesindeki Türkiye’nin en derin mağarası sayılan bin 429 metrelik Peynirlikönü Mağarası’nda da yangıç çeşidinde iki farklı canlı tespit etmiş ve bunlara “gammarus egmao” ve “gammarus Deryae” isimlerini vermişti.
”Dünyada binden fazla çeşidi var”
Prof. Dr. Özbek, gammarusların çoklukla serin kaynak suları, dereler ve göllerin kıyılarında yaşayan 0,5 ila 1 santimetre uzunluğunda kabuklu çeşidi canlılar olduğunu, yere yakın yerlerde çoklukla yan tarafları üzerinde yüzdükleri için halk ortasında “yangıç” olarak isimlendirildiklerini anlattı.
Mağaranın turistler tarafından ziyaret edildiğini ve bu durumun canlıları olumsuz etkilediğini söz eden Özbek, yalnızca Gökgöl Mağarası’nda yaşayan bu ender tıbbın müdafaaya alınması gerektiğini vurguladı.
Bu canlıların kaynak suları, akarsular ve göllerde çokça bulunmakla birlikte, kuyu suları ve mağaralardaki yeraltı sularında da yaşadığını aktaran Özbek, şunları kaydetti:
“Bu çalışmayla Gökgöl Mağarası’nda oraya endemik, yani dünyada yalnızca orada bulunan, bir çeşit olduğu bulunmuş oldu. Bunu da bilim alemine kazandırmış olduk. Ülkelerin biyolojik zenginlikleri doğal zenginliklerinin en değerli kesimlerinden biridir. Bu çeşit dışarıdan bakıldığında tıpkı cinse ilişkin öteki çeşitlere çok benziyor. Ülkemizde 51 farklı tipi var bu canlının. Biz burada 52’ncisini bulmuş olduk. Dünyada binden fazla çeşidi var. Bunlar dışarıdan olağanda bir insanın hatta tahminen benim bile baktığımda ‘Bu, bu türdür’ diyebileceğimiz canlılar değil. Bunlar dış görünüş açısından birbirine çok benzerler. Lakin moleküler yahut ayrıntılı mikroskobik incelemelerle tipleri tespit edilebilir ve uzmanı karar verebilir.”
Özbek, 350 milyon yıllık Gökgöl Mağarası’ndaki canlının buraya adapte olduğunu belirterek, böylesine değerli bir keşfi gerçekleştirdikleri için keyifli olduklarını söyledi.