Melike Sarıkaya/ Milliyet.com.tr – Türkiye pazartesi akşam saatlerinde Eskişehir’in Tepebaşı ilçesinde meydana gelen fecî olayla çalkalandı. 18 yaşındaki A.K. iki blok ortasında üstünü değiştirip Şehit Rüstem Demirbaş Parkı çay bahçesine gitti. Çay bahçesinde biraz bekledikten sonra 3 kişiyi bıçakladı. Saldırgan Tepebaşı ilçesinde bulunan Uluönder tramvay durağı yakınında 2 kişiyi bıçakladı. Bölgeden geçen polisin durumu fark etmesiyle yakalanan A.K. sıhhat denetiminin akabinde çıkarıldığı mahkemede tutuklandı. Olayın art planında gerçekleşen paylaşımlar ve davranışlar, akının şifrelerinin çözülmesinde yardımcı olacak nitelikte.
Ortaya çıkan her ayrıntı, olayın kendisi üzere tüyler ürpertici. Saldırgan A.K.’nin uzun vakittir planını yaptığı ve 5 kişiyi bıçakladığı bu atak, A.K.’nin sağlıklı bir psikolojide olmadığına işaret ediyor. A.K. ve ailesi hakkında yapılan açıklamalarda rastgele bir olumsuzluk belirtilmese de saldırganın toplumsal medya paylaşımlarıyla yapılan açıklamalar çelişki içeriyor. Ailesiyle ortasının güzel olmadığını belirten A.K.’nin yaptığı toplumsal medya paylaşımları yaşanan elim olayın ani bir gelişme sonucu yaşanmadığını akıllara getiriyor. Vahim akındaki gözden kaçan birtakım ayrıntılar ise yanılgının nerede olduğunu gösterebilir. İşte Psikiyatrist Uzman Doktor Şahut Duran yorumuyla dehşetin gerisinde gizli kalan şifreler.
1- GÖRÜNENLE ÇELİŞKİ İÇERİYOR
A.K.’nin yaptığı akın ardından Uluönder mahallesi muhtarı Hasan Güler aileyle ilgili yaptığı açıklamada, “Anne ve baba çalıştığı için çocuğa anneanne ve dede baktı. Bu türlü bir şey yapacağını hiç varsayım etmiyorduk. Çocukla bir sohbetimiz olmadı. Anne ve baba ile diyaloğumuz vardı lakin bir külfet görünmüyordu” sözlerine yer verdi. Lakin saldırgan A.K. ise problemsiz görünüşünün yanı sıra uzun vakittir büyük bir nefret içerisindeydi. A.K. ise daha evvel yapmış olduğu toplumsal medya paylaşımında, “Orta halli bir ailede yaşıyorum. Büyüdüm ortaokulun sonlarına yanlışsız insanlara olan nefretim arttı ve giderek büyüdü” ifadelerini kullandı.
Psikiyatrist Uzm. Dr. Şahut Duran: Olay oldukça absürt. Yaşananlar olağan bir şiddet olayı değil. Muhtar dışarıdan birisi, kişiyi ve aileyi rahatlıkla gözlemleyememiş olabilir. Birinin tanımadığı, bilmediği insanlara saldırması bildiğimiz bir şiddet olayı değil. Muhtemelen psikiyatrik öteki nedenler var. Planlı, organizeli, belirli şahıslara yöneltilmeyen ataklarda gelişim sürecini, altında yatan öteki süreçleri bilmek gerekiyor. Bu yaşlarda aslında duygusal bozukluklar dediğimiz ağır ruhsal bozukluklar ortaya çıkabiliyor. Ekseriyetle 15-25 yaş ortasında gözlemleniyor. Öncesinde rastgele bir şey ortaya çıkmamış olabilir. Öncesinde davranış bozukluğu olan bireylerde şiddet eğilimi olabilir. Lakin altında yatan husus kullanımına bağlı psikotik durumlar yahut yalnızca psikotik durumlar olabilir. Saldırganın fikir içeriğinde bozulma olabilir. Şiddete meyillinde çevresel faktörler yönlendirmiş olabilir. Fakat bu şekil rahatsızlıklar her vakit şiddetle ortaya çıkacak diye bir şey yok.
“Toplumda psikotik bozukluklar olarak baktığımızda yüzde 1’lik bir oran bulunuyor. Yapılan çalışmalarla bu oranın içindeki şiddet eğilimi ile toplumdaki olağan şiddet eğiliminin ortasında bir fark olmadığını biliyoruz. Psikotik bozuklukların akut periyotlarında aile yahut yakın etrafından, bazen de dışarıdan tehdit olarak algıladıkları şahıslardan sonuna kadar kaçarlar. Çok sıkıştırıldıkları vakit bu türlü şiddete yönelme durumu olabilir.” – Psikiyatrist Uzm. Dr. Şahut Duran
2- EBEVEYNLERLE DEĞİL, ANNEANNE VE DEDESİYLE ANLAŞIYORDU
A.K. gerçekleştirdiği taarruzda bilhassa yaşlıları gaye aldı. Bıçakladığı bireylerin hepsi yaşlıydı. Saldırganın, anneanne ve dedeyle büyümesinin buna tesiri olabileceği düşünülse de, saldırgan yapmış olduğu bir öbür paylaşımda anne babasıyla ortasının güzel olmadığını, anneanne ve dedesiyle daha düzgün anlaştığını belirtmişti. Pekala, katilin amacında bilhassa yaşlıların olması nasıl yorumlanabilir?
Psikiyatrist Uzm. Dr. Şahut Duran: : Anneanne ve dedeyle büyümenin birebir tesiri olduğunu düşünmüyorum. Anneanne ve dedeleriyle büyüyen çocuklarda farklı meseleler olabilir lakin bu biçimde olmaz. Büyükleriyle büyümüş diye öfkeyi direkt buraya kanalize etmek, direkt bağlamak yanlışsız değil. Saldırgan kendi hezeyan sisteminde muhakkak bir yaş üstünü kendisine ziyan verme mümkünlüğünü düşünerek bunlara yönelmiş olabilir. İçe kapanık, sakin birinin saldırganlık durumu, daha çok psikotik bir durum olduğunu düşündürüyor. Lakin muayene etmeden bir şey söylemek çok yanlışsız değil. Yaşanan bu cins olaylarda anne-baba üzerinden çıkarım yapmanın dramatize edici, toplumda damgalayıcı bir tavır oluşturabilir.
3- GAYEDE YAŞLILAR VARDI
Saldırgan A.K., toplumsal medya paylaşımlarında şahsen yaşlıları gaye almasa da tüm insanlığa nefret dolu olduğunu söylüyordu.
Psikiyatrist Uzm. Dr. Şahut Duran: Ergenliğe geçiş devrinde öfke ve nefret artar. Bu devirde öz inanç geliştirme ismine haksızlığa karşı isyan başlar tahammülsüz artar. Birkaç yıldır muhtemelen belirtiler vardı. Lakin bunu herkesi yok edecek duruma getirmek biraz absürt bir durum. Bu öfke sürecinde birçok ergen takviye alıyor. Birçok aile çocukları yönlendirmekte zorlanabiliyor. Davranış bozukluğu varsa aslında kendini aşikâr eder. Bu cins olaylarda kKendine ziyan verme, etrafa, hayvanlara eziyet etme üzere durumlar görülüyor. Davranış sorunlarında, ileride daha önemli kişilik bozukluk patolojilerine, şiddette eğilim gösterebilen belirtiler olabiliyor. Edindiğimiz bilgiler kadarıyla bu genç öncesinde rastgele bir sorun yaşamayan, fark edilmeyen, kendi içinde yaşayan biri. Tahminen fark edilmeyen öbür şeyler de olabilir. Bu tıp şiddet eğilimlerinin sebep-sonuç bağlantısı gerçek kurulmalı. Birilerinden ziyan görmüş, daha farklı problemler yaşamış olabilir. Bir rahatsızlık olmadan, ağır ruhsal bozukluklar olmadan da daha evvel yaşadığı travmatik olaylarla düşünceli durumlara paralel olarak bu türlü bir durum da olabilir. Bunu belirlemek bir-iki kanıtla belirlemek mümkün değil.
Böyle yetişen çocukların şiddet eğiliminin olacağı üzere bir algının oluşmasının engellemenin kıymetli olduğunu aktaran Uzm. Dr. Şahut Duran, saldırganda bir rahatsızlık olduğunu gösteren belirtilerin olduğunu ama bunun kesin olarak söylenmesinin mümkün olmadığını aktardı. Psikiyatrist Uzm. Dr. Duran saldırganın, muhtemelen kendini tehdit olarak görerek insanları yok etmeye çalıştığını, bunu da kendine yönelik bir tehdit olarak algılarsa o vakit kendini müdafaa gayeli şiddet eğiliminde olabileceği biçiminde açıklama yaptı.
4- MASKENİN ARKASINDAKİ SIR
Olayın görgü şahitlerinden biri saldırganı giyinirken görmüş, birinci bakışta motosiklete bineceğini sanmıştı. Lakin o denli olmadı. Kaskını taktı, elindeki siyah poşeti de olduğu yere bırakarak yürümeye başladı. Görgü şahidi ise bunun üzerine polise haber verdi. A.K.’nin kıyafetlerine kadar planladığı saldırıyı daha evvel toplumsal medyada paylaşmış olması da bu görüşü destekledi. Pekala, saldırgan iskelet maskesi, kask ve çelik yelek üzere kıyafetleri neden tercih etmiş olabilirdi?
Psikiyatrist Uzm. Dr. Şahut Duran: Kendine yönelik özel bir yapı var ediyor. Sinemalarda, oyunlarda gördüğümüz karakterlerle kendini özdeşleştirmiş olabilir. Son periyotlarda daha farklı üstün güçler, kendine mahsus bir karakter gelişmiş olabilir. Burada bir ileti algılanmıyor. Bilhassa ABD’de gördüğümüz, okula baskı yapan saldırganlar oluyor. O da buna emsal bir profil oluşturuyor.
5- ‘SADECE OYUN KAYNAKLI DEĞİL’
Sosyal medyada ve ana akım medyada yapılan birçok haberde saldırganın PUBG isminde savaş oyunundan etkilendiği yer aldı. Bu üzere şiddet davranışları nasıl yorumlanmalı? ‘Oyundan etkilendi’ demek ne kadar yanlışsız?
Psikiyatrist Uzman Doktor Şahut Duran: Çocuklarda, ergenlerde, yetişkinlerde ve bunun üzere oyunlar oynanıyor. Bir rahatsızlığı olmadığı sürece yalnızca bir oyunun bu halde davranışa tesiri olacağını düşünmüyorum. Rahatsızlığı varsa öbür durumlardan da etkilenmiş olabilir. Buradaki sıkıntı rahatsızlığı olup olmadığını bilmek. “Bu oyunlar şiddete neden oluyor” biçiminde bir sonuç çıkarmak da kâfi değil. Baktığımızda toplumumuzda büyük oranda savaş oyunu oynanıyor. Toplumumuzda daha heyecan verici, dikkatini yoğunlaştırabileceği aksiyon oyunları tercih ediliyor. Aslında oyunlarında özelliği o. Heyecan yaratan, süreklilik yaratan, daima ekran başında oturtturacak biçimde oluyor. Oyun bağımlılığı birçok sorun yaratabiliyor. Eğitim hayatı, toplumsal ilgiler üzere hayatta birçok alanı etkileyebiliyor lakin bu türlü bir olayın yaşanmasını beklemiyoruz.
6- ‘KRİTİK DEVİRLERDE DİKKATLİ OLUNMALI’
Psikiyatrist Uzm. Dr. Şahut Duran’a göre olayın bu düzeye gelmeden evvel kimi belirtileri çoktan ortaya çıkmış oluyor. İşte o kritik periyotlarda dikkatli olunması, şayet olumsuz bir durum varsa buna yönelik dayanak düzeneklerinin kurulması çok değerli. Bilhassa toplumda ergenlik ile gençlik yıllarındaki bireylere yönelik toplumsal ve ruhsal dayanakların sunulacağı oluşumların sağlanması, toplumsal imkanların artırılması gerekiyor.
“15-25 yaş kümesi ortasında en çok rastladığımız ağır ruhsal bozuklukların erkenden fark edilip tedavi edilmesi bu üslup problemleri daha öncesinden çözer. Yeniden burada ailelere, okullara değerli vazifeler düşüyor. Yapılacak şey ise önleyici sistemlerin oluşturulması.” – Psikiyatrist Uzm. Dr. Şahut Duran